Çölyak hastalığı, günümüzde en sık rastlanan besin intöleranslarından biridir.Sindirim sistemi hastalığı olan çölyak ince bağırsakta sindirim bozukluklarına neden olan ve besin emilimini engelleyen bir hastalıktır.Genetik bir hastalık olan çölyak hastalığına sahip olan insanlar buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunan gluten isimli proteine karşı hassasiyet gösterirler.Bu kişiler gluten içeren besinler tükettikleri zaman ince bağırsaklarındaki emilime yardımcı hücreler hasara uğrar.Bu nedenle ishal ve emilim bozukluğu nedeniyle besin yetersizliği görülür.
Çölyak hastalığı belirtileri nedir?
Ailevi kalıtım nedeniyle olan çölyak hastalığının yaşamın hangi anında ortaya çıkacağı belirsizdir.Bireyden bireye değişiklik göstererek çocukken, ergenlikte veya yetişkinlik döneminde ortaya çıkabilir.Stres durumlarında, ameliyat, hamilelik ya da viral enfeksiyon durumlarında tetiklenip kendini gösterebilir.Başlangıçta bulantı, kusma, ishal, iştahsızlık, depresyon gibi belirtiler görülür ve vitamin, mineral yetersizlikleri başlar.Zaman içinde sindirimin bozulması ve emilim yetersizliğine bağlı olarak kilo kaybı, halsizlik ve çocuklarda büyüme geriliği gibi belirtiler görülür.Kalsiyum ve D vitaminin de emilim yetersizliği nedeniyle kemik dokusunun yumuşaması (yetişkinlerde osteomalasi, çocuklarda raşitizm), kemik yoğunluğunun azalması ve böbreklerde kalsiyum okzalat taşlarının oluşumu görülebilir.
Çölyak hastalığıyla ilgili semptomların bulunduğu durumlarda, gluten intoleransının ilk teşhisi kan testiyle glutene karşı antikor seviyesi ölçülerek yapılır. Antigliadin antikorları (AGA), anti-endomizyum (EMA) antikorları veya antitransglutaminaz (anti-TG) antikorları araştırılır ve bunlardan en az birinin pozitif olması sonucunda kesin teşhis için ince bağırsak biyopsisi yapılır. Bu işlemde ince bağırsaktan doku örneği alınır ve histoloji incelemesine tabi tutulur, eğer bağırsak mukozasında körelme var ise (düz mukoza) hasta Çölyak tanısını alır.
Tedavisi nedir?
Çölyak hastalığının tedavisinde tek seçenek diyetten gluten içeren yiyeceklerin tamamen çıkarılmasıdır. Bunun için gluten içeren besinlerin bilinmesi gerekir. Tanı konulduktan sonra buğday, arpa, çavdar ve bunlardan yapılmış bulgur, irmik, makarna, erişte, kek, börek gibi gluten içeren yiyecekleri ömür boyu diyetinizden çıkarmanız hem hayat kaliteniz hemde hastalığın tedavisi için gereklidir. Diyetinizden gluten içeren besinleri çıkardığınızda, ince bağırsağınızdaki iltihaplanma genellikle birkaç hafta içinde azalmaya başlar. Birkaç gün içinde kendinizi daha iyi hissetmeye başlayabilirsiniz. Bağırsaktaki sindirime yardımcı villuslarının yeniden büyümesi birkaç aydan birkaç yıla kadar sürebilir.